Go don šattat valddálaš (När du blir myndig)
Svensk version av sidan
Dat siidu lea dunnje gii fargga šattat dahje eitto leat šaddan valddálaš. Teaksta lea álkit čállojuvvon (lättläst).
Mearridit ieš
Go deavddat 18 de leat valddálaš. Don oažžot mearridit ieš iežat badjel. Oažžot iežat ruđáid badjel mearridit ieš. Don oažžot váldit oktavuođa divššuhagáin.
Sáhttá leahkit buorre ieš mearridit. Muht dat lea ollu maid galga ájáhallat. Jus it nagot ieš visot de sáhtát oažžut veahki.
Šadda álkit jus rahkkánat. Algge ságastit váhnemiiguin dahje eara rávisolbmuin ovdal go deavddat 18 jagi.
Ohcat divššu
Don galggat ieš ohcat divššu ja mearridit makkár divššu siđat. Dus lea riekti ipmirdit buot mii lea du divššu birra. Siđa bargiid čilget jus it ipmir.
Váikko leat leamaš habiliteringas de fertet fas váldit oktavuođa. Don fertet sirdit rávisolbmuid habiliteren guovddážii. Mii sáhttit maid veahkehit du gávdnat riekta jus dárbbahat eara divššu.
Du váhnemat sáhttet veahkehit du jus dan siđat. Don sáhtát addit du váhnemiidda duođaštusa (tillstånd) lohkat du juornála dahje diŋgot áiggid. Dat sáhttá maid gullat oktavuođáide skuvlláin. Okta duođaštus bista beare nu guhka go don ieš áiggot.
Jus dus leat ollu oktavuođat sihke gielddáin ja buohccidivššuin lea dus riekti ovtta SIPái, Samordnat Individuell Plan. De galget dat iešguđet dikšoaddit ságastit gaskaneaset ja dahkat dunnje álkibun.
Áittardeaddji (god man)
Jus don dárbbahat eanet veahki de sáhttát ohcat ovta áittardeaddji. Okta áittardeaddji sáhttá ovdamearka dihte:
- máksit rehkegiid ja básset du ruhttadoalu
- atnit oktavuođa divššuhagáin
- atnit oktavuođa gielddáin
- gávdnat hommáid
- ohcat doarjaga ja buhttádusáid
Dat leat goitge don gii mearridat du ruhttadili birra ja divššu birra. Váhnemat sáhttet leat áittardeaddjit. Muhto sáhttá maid leat eara olmmoš geasa don luohtat.
Jus don háliidat ovtta áittardeaddji de valdde oktavuođa gielddáin gos orut. Sáhtát maid jearrat mis habiliteringas got ohcan doaibma.
Ságastit soapmásin
Dat sáhttá hui gelddolaš šaddat rávis olmmožin! Ja dat lea dehálaš ahte dovdo buorren. Dárbbahat go don ságastit soapmasin buot áššiid maht dáhpahuvvet? Jeara kuratora habiliteringas, dearvvašvuođaguovddážis dahje nuoraid vuostáivalddáhagas.